« Qqaḥ unna iɣran i yism n sidna ƹisa ad ittufukku »
Isekkinn nna gan imazann 2:21 
1. May nmes nukni?
2. Ma da ntteƹbad nukni?
3. May da nurzzu?
4. Matta ntta iblis-ad, aƹdaw n rebbi d midden?
5. Matta ntta benadam, lexliqt n rebbi issedhacen?
6. Mayd igan ddnub?
7. Matta nttat lmut, aƹdaw-ad nna issexlaƹen midden kul?
8. Mayd igan nnƹemt n rebbi?
9. Mayd igan afukku / afukka?
10. Mayd igan lectab iqeddsen?
11. Ma-xef allig illa lectab iqeddsen d ma-mi ittiyazen? 
12. Ma da iteƹnu wawal n linjil?
13. Ma-xef allig llan rebƹa n id linjil?
14. Id s titt ittuẓewwer lectab iqeddsen?
15. Matta ntta sidna ƹisa lmasiḥ?
16. Ma da iteƹnu memmis n rebbi?
17. Mayd igan ṣṣalib nɣed isigel?
18. Is immut s titt sidna ƹisa nnig n ṣṣalib?
19. Is ikker s titt lmasiḥ zeg lmut?
20. Mayd igan aɣeṭṭes (aƹemmed nɣed lmaƹmudia)?
21. Mayd igan talalit tujditt?
22. Matta ntta rruḥ lqudus?
23. Mayd igan ttalut iqeddsen?
24. Mimc teggax ad isinex is tufukkax mad araḥ?
25. Mayd igan ttuba nɣed ttubt?
26. Mayd igan aɣul nɣed aƹayd n benadam ɣer rebbi?
27. Mayd igan taẓallit?
28. Mayd igan aẓum?
29. Mayd igan lkanisa nɣed leknist?
30. Is isul lmasiḥ ad yaɣul ɣer nnig n wacal?
Ammyawaḍ : azen-ax-d aseqsi nnec / nnem
1. May nmes nukni?
Nukni imumenn imaziɣen imasiḥin nna igan nniyt nnesen g rebbi aha twekklen xef wawal nnes nna illan g lectab iqeddsen ḥma ad-ax igewwed g tudert nnex.
La nttiri a nntfur sidna ƹisa lmasiḥ aha neg s wawal n linjil. La nttamen is lectab iqeddsen maci am lectub yaḍen macan ntta awal n rebbi ayd iga (2 Timutawus 3:16) nna isawall i midden kul g ddunit, ingrasen imaziɣen.
Ddu γer afella n tewriqt
2. Ma da ntteƹbad nukni?
La ntteƹbad rebbi iwil nnes ɣas ntta nna-d iddan ɣurex s ism n sidna ƹisa lmasiḥ awal nnes ḥma ad iƹic ingrax aha yuc tudert nnes ḥma ad iɣfer ddnub n midden kul d imaziɣen agidsen. La ntteƹbad rebbi s rruḥ nnes d kul lḥeqq n wawal nnes nna illan g lectab iqeddsen (Yuḥanna 4:24).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Matta ntta sidi rebbi? (1) » et « Matta ntta sidi rebbi? (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
3. May da nurzzu?
La nttiri a nnsbayn aha nenƹet i llumt nnex n imaziɣen lquwwa taruḥit n lectab iqeddsen. Amci-d ku yuk zignex ad yili ɣurs rray nnes nna ibnan xef lḥeqq n wawal n rebbi. Iddex s lectab iqeddsen ku yuk ad yiɣiy ad yisin rebbi aha ibnu liman nnes xef lsas iṣḥan. La nttiri ad-awn nɣer ɣer lmasiḥ ḥma a ttili ɣurun yut n lƹalaqa takswatt agids ntta nna innan: « Nekk ayd igan abrid d lḥeqq d tudert. Aggwd yuk ur ittiɣiy ad iddu ɣer ibba (zeƹma rebbi) bla nekkin» (Yuḥanna 14:6).
Lazem a nnisin is iblis (ciṭan) la ittisin mezian mimc iƹeddal cigan n iberdan itcabahen abrid n lḥeqq nna ittawin ɣer rebbi (2 kurintus 11:14).
Ddu γer afella n tewriqt
4. Matta ntta iblis-ad, aƹdaw n rebbi d midden?
Rebbi ixleq cigan n lmalaykat g igenna i lexdemt nnes. Ciṭan ntta ayd igan lmalak axatar nna iqerrben i rebbi. Allig yannay ansa nna-s yuca rebbi aha yaf wul nnes yiri ad yamẓ ansa n rebbi (Iceƹya 14:14), ira ad ingleb xef sidi rebbi nna-t ixelqen.
Sidi rebbi g tezdgi nnes ur da itteqbal rray am wa-d. Day iger s iblis ƹla beṛṛa yawi-d agids cigan n lmalaykat nna-t itfurn. Day ig agidsen yuk ujemmuƹ n id iblis iƹeddan nna itƹekkasen lexdemt n rebbi g ddunit kul al ussan nna-d nusa.
Allig yannay is-d yiwi agids cigan n lmalaykat zeg igenna, ira ad ig amci-s nnig n wacal s lexliqt n rebbi s umata benadam nna ixleq sidi rebbi xef ssift nnes.
Sseɣd i lbarnamej n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Lmalaykat d iblis ».
Ddu γer afella n tewriqt
5. Matta ntta benadam, lexliqt n rebbi issedhacen?
Benadam ntta ayd igan lexliqt nna iƹdel rebbi xef ssift nnes (Tizwiri 1:26-27). Mimc?
Sidi rebbi ixleq benadam s wul ḥma ad yiri sidi rebbi. Sidi rebbi ixleq benadam s wanli ḥma ad imsawal d unna-t ixelqen. Sidi rebbi ixleq benadam iḥurra ḥma ad ixtaṛ ad iƹbed sidi rebbi. Adam, aryaz amzwaru, ikka iɣiy ad iḍaƹ rebbi g wul nnes d lefƹayl nnes kul. Ikka iɣiy ad iƹic g lehna d lman ntta d sidi rebbi nna-t iƹedlen.
Sidi rebbi ixleq benadam i lƹazz nnes, maca ddnub ur udjin benadam ad ifreḥ s unna-t ixelqen. Mimc? Ɣer aynna-d iddan.
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Matta ntta benadam? (1) » et « Matta ntta benadam? (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
6. Mayd igan ddnub?
Ḍart n mayd ixleq rebbi adam d ḥuwwa’ tamṭṭuṭṭ nnes, iddu-d ɣursen iblis deɣya aha ibdu ar isawal i temṭṭuṭṭ ḥma ad issexser lƹalaqa nna illan ingrasen d unna-ten ixelqen (Tizwiri 3:1).
S teḥramyat nnes yiweḍ allig ikcem ul n benadam nna iran nnit aggwd ntta ad ig am unna-t ixelqen, ad yisin lxir d ccaṛ (aynna iẓill d uynna ur iẓill) (Tizwiri 3:5). Allig iƹṣa benadam luṣit n rebbi nna isseḥremen ɣifs ad itc zeg texlidjt n tusna n uynna iẓill d uynna ur iẓill (Tizwiri 2:17), dis ayd idneb ḍedd n unna-t ixelqen.
Ddnub maci ɣas adday iƹṣa benadam rebbi s rray nɣed s lefƹayl, maca ddnub nitni laṣel nɣed taɣbalut nna zeg da-d teddun ixemmimen nna yakkan lefƹayl ur iẓill dat n rebbi. Ddnub nitni adday ur igi benadam aynna xef-t ixleq rebbi ḥma ad imejjed unna-t ixelqen. Ddnub la-d ttawin lmut, walaynni s titt lmut ayd igan lexlaṣ n ddnub (Tabratt n ruma 6:23).
Sseɣd i lbarnamej n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Ddnub ».
Ddu γer afella n tewriqt
7. Matta nttat lmut, aƹdaw-ad nna issexlaƹen midden kul?
Ḍart n mayd ixleq rebbi benadam, isseḥrem ɣifs ad itc zeg lɣellt n texlidjt n tusna n uynna iẓill d uynna ur iẓill, ḥma ad ur immet (Tizwiri 2:17). Walaynni benadam ixtaṛ i ixf nnes ad itfur rray n iblis aƹdaw nnes aha iƹṣu unna-t ixelqen (Tizwiri 3:6). S lefƹayl-ad benadam issexser lƹalaqa ingras d rebbi yaf-n ixf nnes ibƹed i unna-t ixelqen, ta-d ayd igan lmut tamzwarut (lmut taruḥit) (Tabratt n afasus 2:1).
Zeg luqt-nna lmut tis snat (lmut n ddat) la txeddem g benadam al-t trar ɣer acal amci-nnad inna leḥcam n rebbi : «…iddex-d teffeɣd zeg wacal a ttƹayd ɣer acal» (Tizwiri 3:19). Id lmut tis craṭṭ (ahlac n wabda) ad-d teddu ḍart n wass axatar n leḥcam n rebbi. Walaynni s lemḥibba n rebbi d nnƹemt nnes, ntta ira ad ifukku benadam zeg lmut (Yuḥanna 11:25-26) aha iƹdel yut n lƹalaqa tujditt ingrasen nna ibnan xef lƹemel n sidi rebbi maci xef lefƹayl n benadam.
Ddu γer afella n tewriqt
8. Mayd igan nnƹemt n rebbi?
Nnƹemt n rebbi maci ɣas aɣrum d wutci ay-t igan, maca tukki nnes nna ur istahel benadam aha yuca-s-t sidi rebbi s tayri nnes. Tukki-yad la-t yakka rebbi i kul imeƹṣi nna ituben zeg lefƹayl nnes, nttat ayd yakkan afukku i midden (Tabratt n tiṭus 2:11 ; Tabratt n afasus 2:5, 8) aha ittuberrar fabur (Tabratt n ruma 3:24 ; Tabratt n tiṭus 3:7).
Rebbi s tayri nnes d rrḥemt nnes (Yuḥanna 3:16 ; Tabratt n afasus 2:4-5) a-s israḥ benadam zeg leƹqubit nna-d yiwi ɣifs iblis aƹdaw nnes amzwaru. Maca sidi rebbi lamin ayd iga aha iƹdel g leḥcam nnes izeddig ur da itteqbal ddnub. La ittiri benadam maca la icerreh ddnub n benadam.
Aya-d a-xef ilazem ca n yuk ad ixelleṣ ttaman n ddnub g wansa n benadam. Ca n yuk nna urdjin idenben aha iri ad immet g wansa n benadam imeƹṣi.
Allig ur yufi sidi rebbi ca n benadam bla ddnub (Tabratt n ruma 3:23) aha iɣers i uƹelluc nna-g ur illi ca n lƹib ḥma ad ifukku tamkrust nnad iga adam d ḥuwwa’ s lmeƹṣiyt nnesen. Aƹelluc-nna-d la itmettal afekkak n ddunit nna iƹewwel ad-d iddu g luqt nna textaṛ lḥekma n rebbi ḥma ad icemmel afukku nnig n ṣṣalib (nɣed isigel).
Ddu γer afella n tewriqt
9. Mayd igan afukku / afukka?
Afukku ntta adday ifda sidi rebbi benadam imeƹṣi nna yumenn g ddbiḥt n sidna ƹisa nnig n ṣṣalib (ixelleṣ ɣifs s idammen n ufekkak). Rebbi la itfukku unna yumenn g ufekkak nna immuten nnig n ṣṣalib (nɣed isigel) ḥma ad yasi ddnub n ddunit kul. La ittaɣul umumen yarid zeg ddnub nnes s idammen n lmasiḥ inɣall nnig n ṣṣalib (Tabratt n iƹibranin 9:12 ; Anurẓem n igenna 1:5). Xef ufekkak-ad sidna ƹisa a-xef da isawal lectab iqeddsen zeg tizwiri al tingiri.
Sseɣd i lbarnamej n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Mayd-i ilazmen a-t gex ḥma ad fukkux? ».
Ddu γer afella n tewriqt
10. Mayd igan lectab iqeddsen?
Lectab iqeddsen ntta ayd igan lectab n wawal n rebbi nna yuca i imazann nnes s rruḥ nnes ḥma at-t-id awin i midden. Lectab-ad a d-ax ittenƹaten matta ntta rebbi, d matta ntta benadam aha inƹet-ax altu abrid issawaḍen benadam ɣer rebbi. Lectab-ad iḥḍa-t rebbi s lquwwa nnes la zeg uẓewwer n benadam wala zeg uḥerraf n iblis.
Lectab iqeddsen iga yut n lxizana nna-g illa 66 n lectab. La ibeṭṭu xef sin ilan: ili amzwaru ism nnes taḍa taqdimt (nɣed lƹehd aqdim), d ili wis sin ism nnes taḍa tujditt (nɣed lƹehd ujdid).
Taḍa taqdimt (lƹehd aqdim) digs 39 n lectab:
Xamsa n lectub n musa nɣed tawrat:
– Lectab n tizwiri
– Lectab n ufuɣ
– Lectab n ayt lawi
– Lectab n leḥsab
– Lectab n uƹawed n cceriƹa
Tnaƹc n lectab n ttarix nna isawall xef ttarix aqdim n cceƹb n isra’il tarwa n brahim ameddakkwel iƹezzin n sidi rebbi:
– Yacuƹ
– Imɣarn
– Raƹut
– Lectab amzwaru n ṣamu’il
– Lectab wis sin n ṣamu’il
– Lectab amzwaru n igeldan
– Lectab wis sin n igeldan
– Lectab amzwaru n lmejriyat
– Lectab wis sin n lmejriyat
– Ƹizra
– Naḥamya
– Astir
Xamsa n lectub n cciƹr d ihelliln:
– Ayyub
– Zzabur
– Lamtal
– Ljamiƹa
– Tanccatt n tenccadin
Sebƹṭac n lectab n lanbya:
– Icaƹya
– Irmiya
– Aɣrib n irmiya
– Ḥizqiyal
– Danyal
– Hucaƹ
– Yu’il
– Ƹamus
– Ƹubadya
– Yunes
– Mixa
– Naḥum
– Ḥabaqquq
– Ṣafanya
– Ḥajji
– Zakariya
– Malaxi
Sseɣd i lbarnamej n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Lanbya d lectab iqeddsen ».
Taḍa tujditt (lƹehd ujdid) digs 27 n lectab:
Rebƹa n lectub isawaln xef tudert n lmasiḥ:
– Lectab n matta
– Lectab n marqus
– Lectab n luqa
– Lectab n yuḥanna
Lectab nna iteqqisen xef tizwiri n uƹeddul n igrawen (nɣed ijemmuƹen) imasiḥin:
– Isekkinn nna gan imazann
Waḥed u ƹacrin n tabratt itellmaden i imumenn sburzent-ten aha ƹezzant-ten g wammas n timukras nna itekkan ɣifsen tanila n liman nnesen g unna-ten ixtarr ḥma a-ten ibarc:
– Tabratt n ruma
– Tabratt tamzwarut n kurintus
– Tabratt tis snat n kurintus
– Tabratt n ɣalaṭiya
– Tabratt n afasus
– Tabratt n filibbi
– Tabratt n kulussi
– Tabratt tamzwarut n tasaluniki
– Tabratt tis snat n tasaluniki
– Tabratt tamzwarut n timutawus
– Tabratt tis snat n timutawus
– Tabratt n tiṭus
– Tabratt n filimun
– Tabratt n iƹibranin
– Tabratt n yeƹqub
– Tabratt tamzwarut n buṭrus
– Tabratt tis snat n buṭrus
– Tabratt tamzwarut n yuḥanna
– Tabratt tis snat n yuḥanna
– Tabratt tis craṭṭ n yuḥanna
– Tabratt n yahuda
Lectab n anurẓem la isawal xef luqt nna-d iddan
– Anurẓem n igenna
Kul lectub n lectab iqeddsen bḍan xef imurn, d imurn bḍan xef llayat ḥma ad iwhen ad yaf benadam aynna-xef yurzzu g lectab.
La-wen tmenna taɣuri iẓill d liman nna itbeddaln tudert nnun s lmasiḥ ntta nna innan: « Maci ɣas s uɣrum a-s itƹic benadam, maca s kul iwaliwen nna-d iteffeɣn zeg imi n rebbi » (Matta 4:4).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Almmed d luṣiyat n lectab iqeddsen (1) » et « Almmed d luṣiyat n lectab iqeddsen (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
11. Ma-xef allig illa lectab iqeddsen d ma-mi ittiyazen?
Awal n rebbi nna illan g lectab iqeddsen ittiyazen i midden kul ḥma ad isinn abrid nna issawaḍen ɣer rebbi. Lectab iqeddsen ittiyazen i teqbilin kul zigsent tiqbilin n imaziɣen: « Iddex qqaḥ unna yurzzun ad-as ittuc, d unna itqellaben ad yaf, aha innurẓem i unna idduqqan » (Matta 7:8). « S titt imqqur ssir n ttaqwa : unna-d iddan g ddat, ittuberrar s rruḥ, annaynt-t lmalaykat, ttuxebbern iss midden kul (aggwd imaziɣen), amenn iss g ddunit, aha ittuƹella g lƹezz » (Tabratt tamzwarut n timutawus 3:16).
Lectab iqeddsen la-x ittenƹat rebbi g tayri nnes aha yuc-ax linjil (aneɣmis iẓill) d lbarakat nna-d iteddun zigs : Iddex amci ayd ira rebbi midden allig yuca awal nnes aferdi (sidna ƹisa lmasiḥ) ḥma qqaḥ unna iss yumenn ur ittemtat ca maca a ttili ɣurs tudert n wabda (Raƹa yuḥanna 3:16.).
Sseɣd i lbarnamej n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Ca n iwaliwen ihemman xef lectab iqeddsen ».
Ddu γer afella n tewriqt
12. Ma da iteƹnu wawal n linjil?
Linjil yuk n wawal nna da iteƹnun « aneɣmis iẓill nɣed issfraḥen »: rebbi la-x ittiri allig yuca awal nnes aferdi nnig n ṣṣalib ḥma ad ifukku larwaḥ nnex zeg uhlac n wabda (Raƹa yuḥanna 3:16.). Wad ayd igan linjil n nƹemt n rebbi (Raƹa isekkinn nna gan imazann 20:24.) tanila n midden imeƹṣiten. Aneɣmis nnes la iqqar i midden ḥma ad amenn g sidna ƹisa lmasiḥ d lmut nnes d tancra nnes inger imttin ḥma ad-asen ttuɣfran ddnub nnesen (Tabratt tamzwarut n kurintus 15:1-4).
Linjil ayd igan yuk ism nna-d yusan i yil wis sin n lectab iqeddsen, nna ittusemman altu taḍa tujditt.
Ddu γer afella n tewriqt
13. Ma-xef allig llan rebƹa n id linjil?
G lḥaqiqa ur illi ɣas yuk n linjil ntta ayd igan aneɣmis is a ttiɣiyt a ttfukkut zi ddnub nnec s mayd iga lmasiḥ tanila nnec. La ittini lectab: « Ikka lmasiḥ la iteddu ar itxebbar midden s linjil n rebbi « (Marqus 1:14).
Allig da sawaln rebƹa n lectub imzwura n taḍa tujditt (lƹehd ujdid) kul nnesen xef lmasiḥ, ku yuk zeg yut n tamnaṭṭ ixeṣṣan (Luqa 1:1-4), annayn imumenn imzwura ad zayden ism n linjil i yism n umḥḍar nna-d yiwin awal zeg sidi rebbi. Amci-d la nttini i lectab n matta linjil n matta, win marqus linjil n marqus, win luqa linjil n luqa, d win yuḥanna linjil n yuḥanna.
Amci-d iddex kul lectab n taḍa tujditt ntta a-g illa uneɣmis-ad d ufruy nnes, aya-d a-xef da ttusemma taḍa tujditt yits n tikkel s wawal n linjil, s umata g tmizar n waƹreben d tin imaziɣen.
Ddu γer afella n tewriqt
14. Id s titt ittuẓewwer lectab iqeddsen?
Alawah, alawah, unna ittinin awal-ad hat aƹayr n iblis i rebbi ayd iga maci i imasiḥin nɣed udayn.
Han ma da ittini rebbi xef wawal nnes: « Day inna-yi mulana: Is tannayt mezian, hat nekk la tmuyudex xef wawal inu ar-d-t cemmelex » (Irmiya 1:12). Sidi rebbi ur da iggan amci-nna ira iblis ad yini i cigan n midden. Rebbi la itmuyud xef ddunit kul s umata awal nnes, iddex issen is iblis aƹdaw nnes ur iri a-t isinn midden aha amenn iss.
Awal n rebbi lḥeqq ayd iga (Yuḥanna 17:17), ig altu rruḥ d tudert (Yuḥanna 6:63). Aya-d a-xef ur iri iblis ad ddun ɣurs midden. Amci-d injeḥ ad issebƹed cigan n midden (ilin digsen imaziɣen) xef wawal n rebbi ḥma ad ur amenn digs. Issebƹed-ten xef lectab n rebbi ɣas s yun wawal “ittuẓewwer”. Ar tƹawaden midden awal-ad bla ad nẓun is iṣḥa mad araḥ.
La ittini sidna ƹisa « S titt awen ttinix, waxxa itekkes igenna d wacal ur izella aggwd yuk n lḥarf nɣed yut n tneqqiṭṭ zeg ccariƹa al icemmel kulci » (Matta 5:18). Ar ittini altu « Tuksa n igenna d wacal tuhen xef tukssa n yut n tneqqiṭṭ zeg ccariƹa » (Luqa 16:17).
Ad ur ttadja a wma aƹdaw nnec a-c isseḥrem zeg wawal n unna-c iran allig yuca tudert nnes tanila nnec. Yuf mec tqrat nɣed sseɣd-as ḥma a tteƹlut mayd illan qbel a tteḥcemt.
Bla awal n rebbi arseli ur ittiɣiy aggwd yuk ad yisin la rebbi wala abrid nna ittawin ɣurs.
Ddu γer afella n tewriqt
15. Matta ntta sidna ƹisa lmasiḥ?
Sidna ƹisa lmasiḥ awal n rebbi ayd iga. Ikka d rebbi zeg tizwiri (Yuḥanna 1:1-2). Urdjin ikki rebbi bla awal nnes wala rruḥ nnes, mad araḥ? Awal n rebbi ɣurs tanbaṭṭ am rebbi. Am wawal n ugellid ɣurs tanbaṭṭ am ugellid-nna. Sidi rebbi agellid igeldan ayd iga. Awal nnes a-s ixleq kulci nna illan g ddunit. Qqaḥ aynna iga rebbi iga-t s wawal nnes i wawal ness (Tabratt n kulussi 1:16).
Ism n ƹisa la iteƹnu unna itfukkun midden zeg ddnub nnesen (Matta 1:21).
Awal lmasiḥ la iteƹnu unna ittudhen s zzit, iddex ta-d ayd igan lƹada n luqt-nna i unna ittustin nɣed unna ittuxtar ad ig yut n lexdemt.
Mani unna ixtar rebbi ḥma ad-d iddu ad icemmel taguri-yad takswat nna igan afukku n midden zeg iblis aƹdaw axatar n rebbi? Rebbi ixtar awal nnes nna-g yumen s titt is idda ad ig aynna-s inna.
Amci-d ay-d idda ɣurex wawal n rebbi g ddat am tinex bla ddnub ḥma ad ifukku imeƹṣiten am nekk d cegg a wma. A yaƹrit i unna yumenn digs iddex usar inni ad ingṛaz (Tabratt n ruma 9:33).
Ku yuk zignex la ittiri awal nnes d waraw nnes ugar n ca yaḍen, aggwd lebhaym la teggan imci d ifrax nnesen. Rebbi la ittiri awal nnes allig a-s yuca ism n memmis n rebbi. La ittini lectab iqeddsen «D ntta isul la isawal, han yuk isignu issadden idla-sen. Ca n cwi han yut ṣṣut idda-d zeg isignu la ittini: Wad ayd igan memmi nna iƹezzen ɣifi digs ay gix tayri nu. Ntta a-mi tessɣadem » (Matta 17:5). Sidi rebbi ideḥḥa ɣifnex s ca yuk nna iɣlan ɣurs. Aya-d a-s-ax ilazem a nntwaḍeƹ dat-as aha neqbel lehdiyt nnes taksswat, sidna ƹisa lmasiḥ.
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Matta ntta lmasiḥ? (1) » et « Matta ntta lmasiḥ? (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
16. Ma da iteƹnu memmis n rebbi?
G taḍa tujditt zeg lectab iqeddsen g linjil n yuḥanna la ittini rebbi: «Day rarin wudayn i sidna ƹisa nnan-as: Ur nri ca a-c nerjem xef ca n uskkin iẓill, maca xef lkufer nnec, la tteggat ixf nnec d rebbi d cegg ɣas aryaz ay tgit (Yuḥanna 10:33). Aya-d la-x itenƹu is fehmen wudayn mayd igan memmis n rebbi. Fehmen mezian aneɣmis n lmasiḥ. Zeg tanila nnesen memmis n rebbi la iteƹnu rebbi s ixf nnes. Maci am uynna txemmamen yits n midden yaḍen. Rebbi ur iḥdadja tamṭṭuṭṭ g tudert nnes. Unna ittinin aya-d hat ur issin awd imil xef rebbi tabaraka wa taƹala.
Ar nttafa altu g lectab n yuḥanna « Aggwd yuk urdjin yannay rebbi. Memmis aferdi, nna illan g wul n ibbas, ntta a-x-t ineƹten » (Yuḥanna 1:18). Aya-d la-x ittini s titt matta ntta lmasiḥ. Ntta ayd iɣiyn iwil nnes ad inƹet aha isḍher rebbi g ddunit i midden. Aggwd yuk ur ittiɣiy ad ig lexdemt-ad ɣas rebbi s ixf nnes.
Ntta ayd iɣiyn ad immet nnig n ṣṣalib (isigel) ḥma ad iɣfer ddnub n midden kul aha ikker zeg lmut.
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Tudert n lmasiḥ (1) », « Tudert n lmasiḥ (2) » , « Tudert n lmasiḥ (3) » et « Ismawen n lmasiḥ ».
Ddu γer afella n tewriqt
17. Mayd igan ṣṣalib nɣed isigel?
Ṣṣalib nɣed isigel sin iƹemdan nna ijemƹen g wammas la ttagell digs imujrimen ḥma at-ten nɣen. Sidna ƹisa immut nnig n ṣṣalib ḥma ad-ax iseɣ s idammen nnes (Tabratt n ɣalaṭiya 3:13). Immut g wansa nnex. Nukni ayd istahell lmut iddex neƹṣa rebbi.
Ṣṣalib ɣas ṛṛemz ayd iga i ufukku n lmasiḥ, digs ayd inƹet rebbi lquwwa nnes d tayri nnes i midden kul (Tabratt tamzwarut n kurintus 1:18). Sidna ƹisa isɣa-yax zeg llƹent n cceriƹa allig yusi llƹent nnex nnig n ṣṣalib (Tabratt n ɣalaṭiya 3:13).
Nukni imumenn imasiḥin ur da ntteƹbad ca ṣṣalib maca unna immuten nnig n ṣṣalib tanila nu d tanila nnec a wma d tanila nnem a wltma.
Ddu γer afella n tewriqt
18. Is immut s titt sidna ƹisa nnig n ṣṣalib?
S titt a wma lmasiḥ immut nnig n ṣṣalib (nɣed isigel). Aggwd winna-t inɣan la tcahaden xef ddnub nnesen. La ittini lectab iqeddsen «Day irar-as kul cceƹb: Idammen nnes ad ttuttin ɣifnex nukni d waraw nnex » (Matta 27:25). « Bilaṭus yaru tirra nnig n ṣṣalib iga digsent: ƹisa n naṣira, agellid n wudayn » (Yuḥanna 19:19).
Amḥḍar nnes nna-t izenzan, immut aggwd ntta inɣa ixf nnes: « Yahuda igra s leflus g timzgida iffeɣ iddu ineɣ ixf nnes » (Matta 27:5).
Udayn d lƹesker irumin ssenen is sidna ƹisa lmasiḥ ayd illan nnig n ṣṣalib maci ca yuk ḍnin (Luqa 23:36 ; Yuḥanna 19:23). D winna iƹicen agids am immas meryem d imḥḍarr nnes ssenen aggwd nitni id unna iɣlan ɣursen ayd illan nnig n ṣṣalib. La ittini lectab « Allig yannay sidna ƹisa immas meryem tama n umḥḍar nna da ittiri, day inna-yas i immas: Han memmim » (Yuḥanna 19:26).
Lectab n taḍa taqdimt iƹemmer cigan s layat nna isawall xef lmut n lmasiḥ. Id g lectab n taḍa tujditt lmut n lmasiḥ ayd igan lsas n uneɣmis issfraḥen nna-x-d yiwi.
Maci imumenn imasiḥin ayd iran ad nɣin lmasiḥ, ntta ayd yudjan midden a-t semmeṛen nnig n ṣṣalib tanila n ddnub n midden kul.
Sidna ƹisa aggwd ntta isiwel xef lmut nnes d tancra nnes cigan n tikkal al ussan inggura dat n mayd ityumeẓ. Inna-yasen i imḥḍarr nnes « Ha nukni nedda a nnali ɣer lquds, aha ittusellem memmis n benadam i ixatarr n inebdaden d iselmaden n ccariƹa, aha nɣin-t » (Matta 20:18). « La tisinem is lfiṣḥ ad yili g sin wussan nna-d iddan. Memmis n benadam idda ad ittusellem ḥma ad itwagel » (Matta 26:2).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Mayd iga lmasiḥ nnig n wacal? ».
Ddu γer afella n tewriqt
19. Is ikker s titt lmasiḥ zeg lmut?
Tancra n lmasiḥ zeg lmut ayd igan yut n lmejrit nna igellben ddunit aha ibeddel ttarix abda. Ayyih, a wma, s titt lmasiḥ ikker zeg lmut g wass wis craḍ ḍart n lmut nnes amcinna inna cigan n tikkal d wamcinna itwarun g lectab iqeddsen (Matta 27:62-63 ; Luqa 24:13-27). « Iddex amcinna-d tedda lmut s yun uryaz, tedda-d tancra zeg lmut s yun uryaz. Amci da ttemtaten midden g adam ad idirr kul nnesen g lmasiḥ» (Tabratt tamzwarut n kurintus 15:21-22).
Tinḍelt n lmasiḥ ixwan la tcahad altu xef tancra nnes zeg lmut (Luqa 24:1-3 ; 13-27). Allig iḍḥer i imḥḍarr nnes cigan n tikkal (Luqa 24:36 ; Yuḥanna 20:19), ƹad ay aɣulen burzen ḥma ad asin tacƹalt n linjil aha zellƹen ineɣmisen issfraḥen waxxa tekka ɣifsen cigan n tmara. Cigan zigsen ttuƹeddeben, wiyaḍ mmuten xef liman nnesen am cigan n id luluf n wiyaḍ nna-d iddan ḍarasen.
Qbel ad izri lmasiḥ imḥḍarr nnes ḥma ad yali ɣer igenna yudja-yasen-d yut n luṣit takswat inna-sen: « Accmat gat imḥḍarr zeg mayd igan taqbilt, tɣeṭṭsem-ten s ism n ibba, d memmis, d rruḥ iqeddsen » (Matta 28:19).
Ddu γer afella n tewriqt
20. Mayd igan aɣeṭṭes (aƹemmed nɣed lmaƹmudia)?
La ttininn imaziɣen iɣeṭṭes g waman zeƹma ikcem ddaw n waman. Id aɣeṭṭes g lectab iqeddsen la iteƹnu yuk n taḍa n umumen d lmasiḥ dat n midden. La ittenƹat umumen i midden is immut aha ikker d lmasiḥ (Tabratt n ruma 6:3, 4; Tabratt n kulussi 2:12).
Yili altu uɣeṭṭes n rruḥ iqeddsen (nɣed rruḥ lqudus): rruḥ n rebbi la izeddeɣ g umumen nna yumenn g lmasiḥ g talalit tujditt (Tabratt n ɣalaṭiya 4:6; Tabratt n afasus 1:13, 14).
Ddu γer afella n tewriqt
21. Mayd igan talalit tujditt?
Ta-d ayd igan lexdemt n rruḥ iqeddsen (nɣed rruḥ lqudus) nna da itegga g umumen ḥma ad yaɣul ad icur g ṭṭebiƹt n rebbi d tudert n lmasiḥ. S tlalit tujditt benadam la ittili ɣurs tudert tujditt aha yaɣul iga lexliqt tujditt amcinna ittini lectab iqeddsen: « mec illa ca n yuk g lmasiḥ, hatin lexliqt tujditt ayd iga. Isekkinn iqdimen zrin han kulci yaɣul iga ujdid » (Tabratt tis snat n kurintus 5:17).
Allig iƹṣa adam rebbi kecmen ddnub g ddunit taɣul ṭṭebiƹt n benadam tga tamudnibt. Lmasiḥ issefhem-as i yuk uryaz g lectab n yuḥanna amur wis craḍ is aggwd yuk ur ikeccem ɣer tagellitt n rebbi mec ur iluli d ujdid.
La itlala umumen s waman d rruḥ. Aman la ssiriden ar ssizdigen, la tmettall awal n rebbi (Tabratt n afasus 5:26) nna da yakkan tudert s lquwwa n rruḥ iqeddsen aha ineɣ isekkinn n ṭṭebiƹt taqdimt g benadam. Rruḥ iqeddsen la yakka i umumen yut n ṭṭebiƹt tujditt nna-d iteddun zeg rebbi (Tabratt tamzwarut n yuḥanna 3:9).
Ddu γer afella n tewriqt
22. Matta ntta rruḥ lqudus?
Rruḥ iqeddsen ntta ayd igan rruḥ n rebbi. Ntta s ixf nnes rebbi ayd iga. Maci ca n lmalak ayd iga nɣed ca n lexliqt yaḍen. Urdjin ikki rebbi bla rruḥ nnes aha ur illi ca n beṭṭu inger rebbi d rruḥ nnes: «…Iddex rruḥ la itƹalam xef kulci aggwd mayd illan ɣer jaj n rebbi. Ur illi ma da ittisin mayd illan g jaj yuk ɣas rruḥ nnes nna illan jaj nnes. Amci-d aggwd yuk ur issin isekkinn n rebbi ɣas rruḥ n rebbi » (Tabratt tamzwarut n kurintus 2:10-11).
Ku amumen ilula zeg rruḥ iqeddsen. Rruḥ iqeddsen la izeddeɣ digs, aha taɣul ddat nnes tga timzgida n rruḥ iqeddsen. Ittuɣeṭṭes aha itturcem s rruḥ iqeddsen (Tabratt tamzwarut n kurintus 12:13; Tabratt n afasus 1:13).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Rruḥ iqeddsen (1) » et « Rruḥ iqeddsen (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
23. Mayd igan ttalut iqeddsen?
Rebbi d wawal nnes d rruḥ nnes yuk ay gan, sidi rebbi nna-ɣer tella tanbaṭṭ n ddunit. G tmasiḥit wa-d ayd igan ttalut: rebbi ibbatnex, d wawal n rebbi sidna ƹisa lmasiḥ nna ittusemman altu memmis n rebbi (Raƹa aseqsa wis 16.) d rruḥ n rebbi igan rruḥ iqeddsen.
G lectab iqeddsen ur illi ca n wawal n ttalut, macan iḍher g ca n iwaliwen n taḍa tujditt am luqt nna-g ittuɣeṭṭes lmasiḥ xef ufus n yaḥya memmis n zakariya nɣed yuḥanna itɣeṭṭasen: « ɣas ittuɣeṭṭes lmasiḥ iffeɣ-d zeg waman. Han igenwan reẓmen aha yannay rruḥ n rebbi irs-d ɣifs am utbir aha isel i yuk n wawal idda-d zeg igenna la ittini: wa-d ayd igan memmi nna iƹezzen ɣifi ntta a-g gix tayri nu kul » (Matta 3:16-17).
Ddu γer afella n tewriqt
24. Mimc teggax ad isinex is tufukkax mad araḥ?
La ittini lectab iqeddsen: « mec tqerrat s uqmu nnec s moulana ƹisa aha tament s wul nnec is-t iskker rebbi zeg imettin han ceggin a ttfukkut » (Tabratt n ruma 10:9).
Ar ittini altu: « Mec illa ca n yun g lmasiḥ hatin lexliqt tujditt ayd iga. Kul isekkinn iqdimen zrin, kulci yaɣul iga ujdid» (Tabratt tis snat n kurintus 5:17).
Ar ittini rebbi altu: « Unna yumenn g memmis n rebbi la ttili ɣurs cchatt g wul nnes. Id unna ur yuminn, rebbi la-t itegga d bu iḥellall iddex ur da ittamen g cchatt n rebbi xef memmis» (Tabratt tamzwarut n yuḥanna 5:10).
Afukku (nɣed afukka) maci ɣas ca n uxemmim nɣed ca n rray at-t itfur benadam macan yuk ubeddel d uɣeyyer nna da ijerrun g wul n umumen nna ituben adday imlaqay d lmasiḥ. Afukku ntta aḥerrer n benadam imeƹṣi adday itub aha yamen g ḍḍḥit n sidna ƹisa nnig n ṣṣalib.
Ddu γer afella n tewriqt
25. Mayd igan ttuba nɣed ttubt?
Ttuba nttat adday yuci benadam s ddnub nnes aha indem ɣifsen itwaḍeƹ dat n unna-t ixelqen. Adday ibeddel benadam rray nnes ur iẓill ḥma ad yaɣul ɣer sidi rebbi aha yaɣul ɣurs yuk uraƹa ujdid.
La ittini lectab s imi n umḥḍar n lmasiḥ: « beccerex s uneɣmis n ttuba d uƹayd ɣer rebbi s lefƹayl iẓill n ttuba, beccerex s uneɣmis-ad i midden g dimacq d win lquds d lyahudiya d legnus yaḍen» (Isekkinn nna gan imazann 26:20). « Tubat iwa taɣulem ɣer sidi rebbi ḥma ad-awen ttumḥun ddnub nnun» (Isekkinn nna gan imazann 3:19).
Ddu γer afella n tewriqt
26. Mayd igan aɣul nɣed aƹayd n benadam ɣer rebbi?
Ḥma ad yaɣul yuk ɣer rebbi lazem ad ibeddel abrid nna yumeẓ. Ad ibeddel abrid nna izellan s ubrid n ufukku nna iƹdel rebbi. Ḥma ad ikcem yuk ɣer tagellitt n igenna lazem ad itub zeg lmeƹṣiyat nnes d tudert nnes ur iẓill. La ittini lmasiḥ: « S titt awen ttinix mec ur taɣulem ɣer rebbi aha tgim am icirran ur tkeccemm ɣer tagellitt n igenna» (Matta 18:3).
Aƹayd ɣer rebbi la itffur ttuba ḥma ad-as ttuɣferr i benadam ddnub nnes. La ittini lectab: « Tubat iwa taɣulem ɣer sidi rebbi ḥma ad-awen ttumḥun ddnub nnun» (Isekkinn nna gan imazann 3:19).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Mayd ilazmen d may da teggan imumenn imasiḥin (1) » et « Mayd ilazmen d may da teggan imumenn (2) ».
Ddu γer afella n tewriqt
27. Mayd igan taẓallit?
Taẓallit nttat adday da isawal umumen d rebbi. Yut n lƹalaqa n wawal d ussɣad. Maci ca n lwajib nna itegga benadam s ibeddi d uqqejdim d uƹawed n iwaliwen g yits n lawqat, macan yuk ussemɣur s benadam adday ikcem ad imgraw d rebbi s rruḥ nnes akw mani luqt d akw manida. La ittini lectab: « Ẓẓalat dima terzum i sidi rebbi s rruḥ. Ad ur tbeddat zeg uynna aha tẓẓalim tanila n imumenn kul nnesen» (Tabratt n afasus 6:18).
Yuk n wass rzan-as imḥḍarr i lmasiḥ ad asen ilemmed ad ẓẓalin day inna-sen: « adday tram ad tẓẓalim iniyat: a ibbatnex nna illan g igenna ad ittuqeddes ism nnec, ad-d teddu tgellitt nnec, aha yili lxaḍer nnec nnig n wacal am igenna. Uc-ax ƹafac aɣrum nnex ass s wass. Ɣefr-ax ddnub nnex amci da ntteɣfar i winna idenben dignex. Ad ur-ax ssekjam g ca n ujerreb macan ḥḍu-yax zeg iblis. Iddex cegg a-ɣer tella tenbaṭṭ d lquwwa d lƹezz abda n wabda. Amin» (Matta 6:9-13). Amci-d ay taɣul tẓallit am yuk umdacar inger umumen amasiḥi d rebbi ibbas nna illan g igenna s wawal nɣed lluɣa nna-s yuca.
Taẓallit yun umdacar idamen inger umumen d ibbas rebbi. La ittini lmasiḥ g linjil: « adday da tẓallam ad ur teggat am lmunafiqin nna da itẓallan beddan g timzgida d tɣemrin n iberdan ḥma at-ten annayn midden. S titt awen ttinix umẓen lajer nnesen. Id cegg adday da tẓallat kcem ɣer lbit nnec teqqent tiflut aha tẓẓalt i ibbac nna illan dis. Ntta nna-c ittannayn, ntta a-c itwajaben» (Matta 6:5-6).
Ddu γer afella n tewriqt
28. Mayd igan aẓum?
Aẓum ntta adday ibeƹƹed benadam i wutci d waman (Astir 4:16 ; Ufuɣ 34:28). La itekkes umumen utci i ddat nnes ḥma ad ur ig lxaḍer nnes ntta maca ad ixemmem g lxaḍer n rebbi. Aẓum maci ad itc benadam g iḍ ḥma ad ur itc s wass. Unna ittaẓumen, maci ḥma ad irzu utci ɣer tadggwat. La ittaẓum umumen ḥma ad iqerreb i rebbi, maci i midden.
Han mayd inna lmasiḥ xef uyad: « adday taẓumem ad ur teqqnat inir nnun am lmunafiqin nna isexsaṛ udmawen nnesen ḥma ad neƹten i midden is aẓumen. S titt awen ttinix umẓen lajer nnesen. Id cegg adday taẓumt, dhen ixf nnec tssirtt udem nnec ḥma ur tteḍhart i midden is taẓumt, maca i ibbac nna issen mayd illan g wul nnec, Ntta ad-ac irar ingratun (Matta 6:16-18).
Ddu γer afella n tewriqt
29. Mayd igan lkanisa nɣed leknist?
Leknist nɣed ajemmuƹ nɣed agraw ntta kul imumenn nna isɣa lmasiḥ s idammen nnes, zeg allig-d irs rruḥ iqeddsen g wass n xemsin ar tawada tis snat n lmasiḥ ḥma ad yawi kul winna yiss yumenn (Matta 16:16-18 ; Tabratt n afasus 2:20-22).
G luqt-ad kul leknist tamasiḥit la tjmaƹ kul imumenn irsliten ityissenn ɣer rebbi nna iƹicen g ca n luqt nnig n wacal (Tabratt tis snat n timutawus 2:19-21). Kul aynna illa ugraw n imumenn, la ittusemma leknist n wansa-nna. Leknist-ad ayd igan yun ṭṭerf zeg leknist g ddunit kul nna igan dat n lmasiḥ (Tabratt n afasus 1:1 ; Tabratt n filibbi 1:1).
Leknist maci lbaṭima nɣed ca n umzduɣ yaḍen macan kul imumenn s lmasiḥ zeg lmut n lmasiḥ ar-d yaɣul. Ur tebni ɣas s iselliwen iddern zeƹma imumenn irsliten (Tabratt tamzwarut n butrus 2:5; Tabratt n afasus 2:21-22).
Sseɣd i lbaramij n rradyu s tmaziɣt g lantirnit: « Leknist (agraw n imumenn) » et « Azelleƹ n tmasiḥit g ddunit ».
Ddu γer afella n tewriqt
30. Is isul lmasiḥ ad yaɣul ɣer nnig n wacal?
Wa-d ayd igan rrja akswat n imumenn irsliten s lmasiḥ (Tabratt n tiṭus 2:13). Ad-d iddu lmasiḥ ḥma ad yawi imumenn ɣer tama nnes (Tabratt tamzwarut n tasaluniki 4:17 ; Tabratt tamzwarut n kurintus 15:51-57).
Wa-d ayd igan rrja n imumenn irsliten g mayd igan ansiwen d lawqat. Ass-nna a-mi da jjujuden imumenn s tamunt nnesen d rebbi d ḍḍaƹt n wawal nnes. Rrja-yad ad-ax yakkan lquwwa d ufraḥ ḥma a nnezzri tamara n ddunit d nukni la ntyunuy mulana nnex ad-d yaɣul ɣurnex.
Rrja n benadam ur digs lamin maci am rrja amasiḥi iṣḥan issfraḥen. Rebbi ay-t iqawlen, ur digs tiḥellall. Isul ad ijru uya-d ɣer dat. (Tabratt n ruma 8:24, 25)
Ddu γer afella n tewriqt
Ammyawaḍ : azen-ax-d iseqsiten nnec / nnem d may ttinid